BOY UZATMAK MÜMKÜN

Boyu 20 santim uzatmak mümkün

Günlük yaşamı sürdürmeyi engel olacak kadar ileri derecede kısalığı olanlar ameliyatla 20 santime kadar uzayabilir.

İstanbul Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Hülya Günöz anlattı:

İskelet yapısı boy kısalığı nedeni olabilir mi?

Prof. Dr. Hülya Günöz: Ciddi boy kısalıklarının nedenlerinden biri de bu. İskelet yapısı önemli çünkü boy büyümesinin temel çatısını oluşturuyor. Yani yüksek katları çıkmak için binanın sütunları neyse, vücudun uzaması için de kemikler odur. Eğer kemiklerin uzamasını engelleyen bir genetik bozukluk varsa o zaman bu durum, değişik derecede boy kısalıklarıyla karşımıza çıkabilir. Kemiklerdeki sorunların bir kısmı daha anne karnında tespit edilebilir, bir kısmı doğduktan hemen sonra anlaşılır. Ama ergenliğe kadar fark edilmeyenleri de var. İskelet yapısıyla ilgili boy kısalığında genellikle vücutta bir orantısızlık dikkat çeker. Örneğin, kollar, bacaklar, gövde daha kısa gözükebilir. Ama bazen fark edilmeyebilir. Bu nedenle hem çocukların hem de ergenlerin oturma yüksekliği -boy oranına bakılması lazım.

İlaçla tedavi edilebilir mi?

Prof. Dr. Hülya Günöz: Maalesef iskelet sorunlarında ilaçla tedavi şansımız yok. Ancak çocuk ileri derecede kısa olduğu için günlük yaşantısında sorun yaşıyorsa yani lavaboya yetişemiyor, dolap kapağını açamıyor, otobüse binemiyorsa uzatma ameliyatları önerilebiliyor. Ya da vücudunda bir orantısızlık varsa yine ameliyat bir seçenek olabilir. Bu ameliyatlar ortopedistler tarafından yapılıyor. Ama bunlar kolay işlemler değil. Çok iyi ellerde yapılması gerekir.

Yan etkileri var mı?

Prof. Dr. Hülya Günöz: Evet, bazen ciddi yan etkiler ortaya çıkabilir. Örneğin sinir sistemi bu büyümeye ayak uyduramadığı için çocukta ayak düşüklükleri gibi fonksiyon bozuklukları olabiliyor. Yine kemik iltihapları ortaya çıkabilir.

Ne kadar uzama sağlanıyor?

Prof. Dr. Hülya Günöz: Bir kemik hedef alınırsa uzatma, 8 hatta 10 santime kadar varabiliyor. Ama aynı işlem tekrarlanırsa bir 8-10 santim daha kazanılıyor. Biz boyunu uzatmak için ameliyat olmaya razı olarak gelen çok sayıda çocukla karşılaşıyoruz. Fakat burada dikkate alınması gereken şey vücudun oranları. Eğer çocuktaki boy kısalığı bacakların kısalığıyla gidiyorsa, o zaman uzatma ameliyatları daha başarılı. Çünkü vücut oranları normale dönüyor. Ama zaten vücut oranları normal olan bir çocuğun bacaklarını uzatırsanız o zaman oranları bozarsınız. Gövde-bacak oranı tersine döner. Bir de günlük yaşamı sürdürmeyi engelleyecek kadar bir kısalık varsa ameliyat önerilir. Zaten uzatma ameliyatları ancak tıbbi bir gereklilik olduğunda yapılmalı. Keyfe keder, biraz daha uzun olmak için göze alınacak bir operasyon değil. Sıradan bir çocuğun uzun boylu olmak için talep edeceği bir yöntem değil.

Normal yaşama dönüş uzun mu sürer?

Prof. Dr. Hülya Günöz: En az 3 ay sürebiliyor. Çocuklar aletle okula gidebilir, ille de hastanede yatmaları şart değil. Tabii bunun da beraberinde getirdiği enfeksiyon riski söz konusu. Bir de çocuk ameliyattan sonra fizik tedavi ve egzersize uyum göstermeli. Bu arada uzatma ameliyatları yetişkinlere de yapılabilir.

Yetersiz beslenen bebekte boy kısalığı riski yüksek
İlk 2 yılda yetersiz beslenen çocuklar ciddi bir boy kaybına uğruyor. Çocuk daha sonra iyi beslense bile kaybettiği dönemi bir daha yakalayamıyor

Beslenme yetersizliği boy kısalığı nedeni mi?

Prof. Dr. Hülya Günöz: Kesinlikle. Beslenme gelişmenin olmazsa olmazı. Mesela çocuk ilk 4 ayda aldığı enerjinin üçte birini büyümeye harcar. Özellikle ilk 2 yaş için beslenmenin önemi tartışılmaz. Çünkü büyüme çok hızlıdır. Bebekler ilk 1 yılda 25, 2’nci yılda 10-12 santim büyür. Bu dönemde anne sütü alamama, çok kusma, hastalık gibi nedenlerle beslenemeyen çocuklar ciddi bir boy kaybına uğrayabilir. Çocuk ondan sonra da kısa boylu kalmaya devam eder. Biz bu duruma beslenmeye bağlı boy kısalığı, diğer adıyla bodurluk diyoruz. Daha sonra artık çocuk yeterli gıdayı buluyor ama erken dönemde kaybettiği dönemi bir daha yakalayamıyor. Çünkü vücudun bir büyüme temposu var ve o artık kaçırılmış. Beslenmedeki eksiklik, ilk 2 yıldan sonra da devam ederse o zaman kronik ve daha ağır bir büyüme geriliği karşımıza çıkar. Çocukların persentil büyüme eğrilerine göre takip edilmesi çok önemli. Aileler belli aralıklarla çocuklarını doktora götürsünler ki, büyümeleri sağlıklı biçimde değerlendirilsin. Eğer bu atlanırsa çok geç kalınabilir. Zaten çocuklardaki büyüme geriliğini ya çok dikkatli anneler fark ediyor, ya da çocuk okula, yuvaya başladığı zaman arkadaşlarının arasında küçük kaldığında dikkat çekiyor. Ya da dikkatli bir hekim persentil çizgilerine bakıp aileyi uyarıyor. Her anne, çocuğunun bebeklik dönemiyle ilgili verileri saklamalı. Böylece yıllar sonra boy kısalığı, büyüme ya da başka sağlık problemleri için gerekli olduğunda, bu bebeklik dönemine ait bilgilere ulaşılabilsin. Bizim için çocuğun kayıt altında tutulmuş, gelişim çizelgelerine göre boy ve kilo artışı bilgileri çok önemli.

Büyümede demirin önemi nedir?

Prof. Dr. Hülya Günöz: Demir beslenmenin olmazsa olmazlarından. Çünkü demir kan yapımında kullanılıyor. Demir eksikse vücudun dokularına yeteri kadar oksijen gitmez. Bu durumda çocuğun gelişimi kendi hızını sağlayamaz. Demir eksikliği kronik olduğu zaman büyüme geriliği, başarı eksikliği, halsizlik ve yorgunluk ortaya çıkıyor. Ergenlik döneminde beslenme alışkanlıklarının değişimi, kız çocuklarının adet kanamalarına başlaması, demir kaybına neden olabilir. Kız çocukların demir takviyesine daha çok ihtiyacı var. Haftada üç gün kırmızı et, her gün yumurta ve yeşil sebzeler tüketilmesi gerekiyor. Demir, en çok et ve et ürünlerinde, yumurta sarısında ve yeşil sebzelerde var.

Süt de önemli mi?

Prof. Dr. Hülya Günöz: Çocuğun en azından ilk 6 ay anne sütüyle beslenmesi sağlıklı gelişim için çok önemli. Süt bebekliği döneminde yaklaşık 500 miligram, ergenlikte her gün 1200-1500 miligram kalsiyum alınması gerekiyor.