Soya ürünleri meme kanseri riskini artırır mı?
Soya izoflavonlarının östrojen hormonu benzeri etkisi nedeniyle meme kanseri (östrojene bağlı) riskini artırıp artırmayacağı yönünde ciddi endişe var.
Endişelerin kaynağı, deneysel koşullarda laboratuarda ve deney hayvanı çalışmalarında kanser hücrelerinin gelişimini artırması. Bu konuda yürütülmüş çok sayıda araştırmanın yanı sıra deneysel ve klinik sonuçları değerlendiren yayınlar bulunuyor. Öncelikle soya ürünlerini sık olarak tüketen Uzakdoğu toplumlarında yürütülen saha çalışmalarında soya ürünlerinin kanser gelişimiyle herhangi bir ilişkisi bulunmadığı, hatta aksine kanser gelişimini engellediği sonucuna varılmış.
Batı ülkelerinde menopoz dönemindeki meme kanseri hastalarında tedavinin ardından soya ürünlerinin verilmesiyle meme kanserinin yeniden aktive olması gibi bir durumla karşılaşılmadığı bildiriliyor. Deneysel sonuçlarla insanlar üzerinde gözlenen sonuçlar arasındaki farklılık hala net olarak bu endişeleri giderebilmiş değil. Peki bu sonuçlardan çıkarılacak yorum ne olabilir?
KEMİK ERİMESİNE KARŞI ETKİLİ
Kanımca, öncelikle bitkisel ürünlerin vücutta büyük değişim geçirerek emildiği dikkate alınmalı. Geçen hafta da belirttiğim üzere, izoflavonlar kalın bağırsaktaki mikroorganizmalar tarafından yapısal değişikliğe uğratılarak (ekuol) emiliyor. Halbuki deneysel çalışmalar doğrudan değişime uğramamış izoflavonlarla yürütülüyor. Dolayısıyla mevcut bulgulara göre deneysel sonuçlara dayandırılan bu endişelerin insanlar için geçerli olmadığı görülüyor.
Batı ülkelerinde yürütülen dört yıl süreli bir klinik çalışmanın sonuçları bu yıl sonunda alınacak. Uzun süreli bu çalışmanın sonuçlarının bu konuda daha aydınlatıcı olacağını umuyorum.
Geçen hafta soya fasulyesinden elde edilen izoflavonlarının menopoz döneminde kadınlarda kemik erimesi ve kemik kırılması riski üzerindeki etkisinden bahsetmiştik. Deneysel bulgular sadece soya izoflavonlarının değil, soya proteinlerinin de kemik erimesinde yararlı olabileceğini gösteriyor. Yayımlanan bir çalışmada sıçanlara (rahmi alınmış ve alınmamış iki ayrı grup halinde) ağız yoluyla insanların günlük beslenmesinde yer alan soya proteini, buğday proteini ve pirinç proteini gibi bazı bitkisel proteinlerle kesilmiş süt suyundaki proteinler (peyniraltı suyu) iki hafta boyunca uygulanmış.
Süre sonunda hayvanların incik kemiğinde kemik mineral yoğunluğundaki değişimin yanı sıra sonuçlar tomografiyle izlenmiş. Çalışma sonucunda soya proteini ve kesilmiş süt suyu proteini verilmesiyle kemik mineral yoğunluğunda belirgin artış sağlanırken buğday ve pirinç proteinlerinin belirgin bir etkisi bulunmadığı bildiriliyor.
Ancak soya proteini ve peyniraltı suyu farklı şekillerde etki ediyor. Soya proteinlerinin de soya izoflavonları gibi kalsiyum metabolizması üzerinde etkisi bulunmuyor, östrojen hormonu eksikliğinin kemiklerde yol açtığı mineral kaybını engelliyor. Buna karşılık peyniraltı suyu kalsiyum emilimini artırarak kemik mineral yoğunluğunu koruyor.
AYNI BİLEŞİK NOHUTTA DA VAR
Peki bu deneylerin sonuçlarını nasıl değerlendirebiliriz?
Öncelikle kemik kaybının önlenmesine yönelik önlemlerin gençlik döneminde alınması gerekir. Yani genç kadınların soya ürünleri ve peyniraltı suyu içeren ürünleri sistemli olarak kullanması menopoz dönemini daha rahat geçirmelerini sağlayabilecektir. Menopoz döneminde ise kemik mineral yoğunluğunun desteklenmesi amacıyla bu ürünlerin kullanılması yararlı olacaktır.
Diğer yandan izoflavonların zayıf bir östrojenik etkisi (kadınlık hormonu benzeri etkisi) bulunmaktadır (fitoöstrojen). Dolayısıyla vücudunda östrojen hormonu üretilen genç ya da henüz menopoza girmemiş kadınlarda izoflavonlar östrojen hormonuyla yarışarak hormonun etki göstereceği kısımlara (reseptör) bağlanır ve bağlanacak yer bulamayan hormon ise karaciğerde parçalanır. Bu suretle, soya izoflavonları adet dönemlerinde hormon salınmasına bağlı olarak görülen sıkıntıların hafifletilmesinde yararlı olabilmektedir. İzoflavonların kaynağı sadece soya fasulyesi değil. Nohut, kırmızı yonca gibi bitkilerde de bu tip bileşikler bulunmaktadır.
Batı ülkelerinde menopoz dönemindeki meme kanseri hastalarında tedavinin ardından soya ürünlerinin verilmesiyle meme kanserinin yeniden aktive olması gibi bir durumla karşılaşılmadığı bildiriliyor. Deneysel sonuçlarla insanlar üzerinde gözlenen sonuçlar arasındaki farklılık hala net olarak bu endişeleri giderebilmiş değil. Peki bu sonuçlardan çıkarılacak yorum ne olabilir?
KEMİK ERİMESİNE KARŞI ETKİLİ
Kanımca, öncelikle bitkisel ürünlerin vücutta büyük değişim geçirerek emildiği dikkate alınmalı. Geçen hafta da belirttiğim üzere, izoflavonlar kalın bağırsaktaki mikroorganizmalar tarafından yapısal değişikliğe uğratılarak (ekuol) emiliyor. Halbuki deneysel çalışmalar doğrudan değişime uğramamış izoflavonlarla yürütülüyor. Dolayısıyla mevcut bulgulara göre deneysel sonuçlara dayandırılan bu endişelerin insanlar için geçerli olmadığı görülüyor.
Batı ülkelerinde yürütülen dört yıl süreli bir klinik çalışmanın sonuçları bu yıl sonunda alınacak. Uzun süreli bu çalışmanın sonuçlarının bu konuda daha aydınlatıcı olacağını umuyorum.
Geçen hafta soya fasulyesinden elde edilen izoflavonlarının menopoz döneminde kadınlarda kemik erimesi ve kemik kırılması riski üzerindeki etkisinden bahsetmiştik. Deneysel bulgular sadece soya izoflavonlarının değil, soya proteinlerinin de kemik erimesinde yararlı olabileceğini gösteriyor. Yayımlanan bir çalışmada sıçanlara (rahmi alınmış ve alınmamış iki ayrı grup halinde) ağız yoluyla insanların günlük beslenmesinde yer alan soya proteini, buğday proteini ve pirinç proteini gibi bazı bitkisel proteinlerle kesilmiş süt suyundaki proteinler (peyniraltı suyu) iki hafta boyunca uygulanmış.
Süre sonunda hayvanların incik kemiğinde kemik mineral yoğunluğundaki değişimin yanı sıra sonuçlar tomografiyle izlenmiş. Çalışma sonucunda soya proteini ve kesilmiş süt suyu proteini verilmesiyle kemik mineral yoğunluğunda belirgin artış sağlanırken buğday ve pirinç proteinlerinin belirgin bir etkisi bulunmadığı bildiriliyor.
Ancak soya proteini ve peyniraltı suyu farklı şekillerde etki ediyor. Soya proteinlerinin de soya izoflavonları gibi kalsiyum metabolizması üzerinde etkisi bulunmuyor, östrojen hormonu eksikliğinin kemiklerde yol açtığı mineral kaybını engelliyor. Buna karşılık peyniraltı suyu kalsiyum emilimini artırarak kemik mineral yoğunluğunu koruyor.
AYNI BİLEŞİK NOHUTTA DA VAR
Peki bu deneylerin sonuçlarını nasıl değerlendirebiliriz?
Öncelikle kemik kaybının önlenmesine yönelik önlemlerin gençlik döneminde alınması gerekir. Yani genç kadınların soya ürünleri ve peyniraltı suyu içeren ürünleri sistemli olarak kullanması menopoz dönemini daha rahat geçirmelerini sağlayabilecektir. Menopoz döneminde ise kemik mineral yoğunluğunun desteklenmesi amacıyla bu ürünlerin kullanılması yararlı olacaktır.
Diğer yandan izoflavonların zayıf bir östrojenik etkisi (kadınlık hormonu benzeri etkisi) bulunmaktadır (fitoöstrojen). Dolayısıyla vücudunda östrojen hormonu üretilen genç ya da henüz menopoza girmemiş kadınlarda izoflavonlar östrojen hormonuyla yarışarak hormonun etki göstereceği kısımlara (reseptör) bağlanır ve bağlanacak yer bulamayan hormon ise karaciğerde parçalanır. Bu suretle, soya izoflavonları adet dönemlerinde hormon salınmasına bağlı olarak görülen sıkıntıların hafifletilmesinde yararlı olabilmektedir. İzoflavonların kaynağı sadece soya fasulyesi değil. Nohut, kırmızı yonca gibi bitkilerde de bu tip bileşikler bulunmaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder